Dit artikel is onderdeel van de blogpost Nederlandse GEDCOM afspraken en heeft als focus de patroniem. Ik hoor graag wat de diverse stamboomprogramma’s en genealogische diensten hier mee doen qua invoer (en GUI) en GEDCOM export (en import). Het “probleem” wordt beschreven en er wordt een suggestie gedaan voor een “oplossing” om de discussie aan te zwengelen. Ik hoop dat er een gedragen Nederlandse GEDCOM afspraken set uit voortvloeit.
Patroniem
Een patroniem of vadersnaam is een naam, al dan niet officieel, die aangeeft hoe de vader van de naamdrager heet. De patroniem is niet specifiek Nederlands, maar toch lijkt er niet echt een evenknie in GEDCOM te zijn. Sommige patroniemen zijn “versteend” en toch achternaam “gepromoveerd”, zoals Jans(s)en, Willems(en), Hendriks, Jacobs en Hermans. Voor sommige voorouders hebben we alleen een patroniem en geen achternaam, voor sommige hebben we wel beide.
Als we kijken naar Jannetje Hendriksdr. Schroef dan hebben we dus:
- de voornaam Jannetje
- het patroniem Hendriksdr
- de achternaam Schroef
De bij de roepnaam voorgestelde oplossing, om een aparte naam op te nemen met type, lijkt voor het patroniem minder geschikt. Een aparte custom tag (in het PERSONAL_NAME_PIECES construct) voor patroniem lijkt hier meer op z’n plaats, dus zoiets als:
0 INDI @I3@ 1 NAME Jannetje /Schroef/ 2 _PATR Hendriksdr.
Via e-mail kreeg ik van Iris Voswinkel, de maker van Ancestry Tree Manager, door dat de waarde van het patroniem veld terecht komt in INDI._PATR:
1 NAME
2 GIVN Francijntje
2 _PATR Simons -> patroniem
Hallo, hier weer de FTB gebruiker. FTB heeft geen apart veld voor patroniem. Ik zet het altijd bij de voornaam erbij.
Pro-gen en HuMo-gen gebruiken beide:
1 _PATR
Uit: “Patroniemen en familienamen – Opmerkelijke voornamen in de GBA (2)”, Gerrit Bloothooft, burgerzaken & recht nr 1 januari 2008.
Patroniemen
[D]oordat erfelijke familienamen in de 17e eeuw breed gangbaar werden, was vooral het patroniem als nadere aanduiding van een persoon in gebruik. In Van Dale, Groot woordenboek van de
Nederlandse Taal, wordt het patroniem omschreven als ‘familienaam afgeleid van de naam van
de vader’.
Aan de voornaam werd de voornaam van de vader in bezitsvorm toegevoegd, Jan-s-zoon, eventueel al dan niet gevolgd door een erfelijke toenaam. Zo’n patroniem raakte op den duur vaak verzwakt en afgesleten tot Janssen, Jansen, Jansse, Janse, Jans, Janszen, Janszn, Jansz of werd gelatiniseerd tot Jansonius.
Vooral bij de algemene invoering van de familienaam in 1811 zijn veel patroniemen als familienaam in gebruik gekomen. Daarmee verloor het echte patroniem definitief zijn rol en in de GBA is er nu ook geen veld voor. Dat heeft in de vorige eeuw met enige regelmaat problemen gegeven voor ouders die om de een of andere reden toch een patroniem in de naam van een kind opgenomen wilden zien. Dat zou in de officiële registratie alleen als voornaam kunnen. Nu is het patroniem taalkundig geen voornaam, maar welke belangen worden geschaad als een kind toch op de plaats van een laatste voornaam een patroniem in de naam krijgt? De hele naam heeft dan een vorm die
historisch gebruikelijk kan worden genoemd.
In ieder geval zijn er in de GBA 117 voorbeelden te vinden van voornamen met -(s)zoon en 69 met -(s)dochter, die gedragen worden door 530 personen. De top-5 zijn Janszoon (58), Pieterszoon (36), Willemszoon (24), Corneliszoon (23), Adriaanszoon (2). Er zijn maar 16 metroniemen zoals Carlaszoon, Jeanetteszoon, Adriaantjesdochter, Elsdochter, Elisesdochter of Gemma’sdochter. De apostrof voor de bezitsvorm van namen op een klinker is overigens meer in overeenstemming met de huidige spellingsregels dan het ontbreken ervan en komt ook voor in Leo’s dochter.
In RootsMagic 7 heb je standaard geen patroniem, ik stop deze dan ook meestal in het achternaam veld. Als de persoon later met een achternaam in bronnen naar voren komt, dan zet ik bij de patroniem in de notities.
In PRO-GEN gebruiken we nu hiervoor INDI._PATR
Dus in afwijking van de tekst bovenaan _PATR op nivo 1 naast de naam.
@Bob Coret: In je post van 13-01-2020 m.b.t. Ancestry Tree Manager is de tekst niet in overeenstemming met het voorbeeld. Bij INDI._PATR hoort: 1 _PATR en niet 2 _PATR
0 @I1@ INDI
1 NAME Jannetje /Schroef/
1 _PATR Hendriksdr
Dus het is niet duidelijk hoe Ancestry Tree Manager dit nu doet.